Phạt tù là một hình phạt nghiêm khắc trong Luật Hình sự Việt Nam. Vậy, hình phạt tù được quy định như thế nào trong Bộ luật Hình sự 2015?

Các quy định về hình phạt tù

1. Hình phạt tù là gì?

Phạt tù là một trong 7 hình phạt chính mà BLHS 2015 quy định

Hình phạt tù được chia thành hai loại:

• Tù có thời hạn (Điều 38)

Tù có thời hạn là việc buộc người bị kết án phải chấp hành hình phạt tại cơ sở giam giữ trong một thời gian nhất định.

– Hình phạt tù cố định đối với người phạm tội có thời hạn tối thiểu là 3 tháng, tối đa là 20 năm.

– Thời gian bị tạm giữ, tạm giam được trừ vào thời hạn chấp hành án phạt tù, cứ 1 ngày tạm giữ, tạm giam bằng 1 ngày tù.

– Không áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người phạm tội ít nghiêm trọng do vô ý lần đầu mà có nơi cư trú rõ ràng.

• Tù chung thân (Điều 39)

– Tù chung thân là hình phạt tù không thời hạn, được áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, nhưng chưa đến mức bị kết án tử hình.

– Không áp dụng hình phạt tù chung thân đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

2. Khung hình phạt tù

Đối với tù có thời hạn thì khung hình phạt tù là từ 03 tháng đến 20 năm

Đối với tù chung thân, thời hạn tù ở đây không cố định vì đây là tù không thời hạn. Khung hình phạt tù được tính từ khi người đó chấp hành xong hình phạt tù cho đến khi người đó được đặc xá, đại xá, giảm thời hạn chấp hành án phạt tù hoặc khi người đó chết …

3. Cách tính tổng mức án tù

Vậy nếu một người bị kết án về nhiều tội hoặc bị kết án về nhiều tội thì hình phạt được tổng hợp như thế nào?

Trong trường hợp nhiều tội phạm bị kết án trong cùng một bản án

Ví dụ: A phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và cố ý gây thương tích thì bị kết tội cùng một mức án.

Theo quy định tại Điều 55 BLHS năm 2015 thì:

Khi xét xử đồng thời một người phạm nhiều tội, Tòa án quyết định hình phạt của từng tội và tổng hợp hình phạt theo quy định sau đây:

Đối với hình phạt chính:

– Nếu hình phạt đã tuyên là phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù có thời hạn.

=> Các hình phạt đó được tổng hợp thành một hình phạt chung và tối đa không quá 3 năm đối với trường hợp cải tạo không giam giữ, 30 năm đối với hình phạt tù có thời hạn.

– Nếu hình phạt đã tuyên là cải tạo không giam giữ, phạt tù có thời hạn (không cùng loại)

=> Chuyển hình phạt cải tạo không giam giữ thành phạt tù theo công thức: cứ sau 03 ngày cải tạo không giam giữ được chuyển thành 01 ngày tù rồi cộng với hình phạt tù.

– Nếu hình phạt nặng nhất trong các hình phạt đã tuyên là tù chung thân thì hình phạt chung là tù chung thân;

– Nếu hình phạt nặng nhất trong số các hình phạt đã tuyên là tử hình thì hình phạt chung là tử hình;

– Hình thức phạt tiền không kết hợp với các loại hình phạt khác; tiền phạt được cộng vào hình phạt chung;

– Trục xuất không kết hợp với các loại hình phạt khác;

Đối với hình phạt bổ sung

– Nếu các hình phạt đã tuyên cùng loại

=> Hình phạt chung được quyết định trong giới hạn do Bộ luật này quy định đối với loại hình phạt đó; Riêng đối với hình phạt tiền, các mức tiền phạt được cộng lại với nhau để tạo thành hình phạt chung.

– Nếu các hình phạt được tuyên bố thuộc nhiều loại khác nhau

=> Kẻ bị kết án phải chấp hành tất cả các hình phạt đã tuyên.

Trường hợp bị kết án nhiều tội

Trong trường hợp một người đang thụ án và bị xét xử về tội đã xảy ra trước bản án này

=> Tòa án quyết định hình phạt đối với tội danh bị xét xử, sau đó quyết định hình phạt chung theo nguyên tắc tổng hợp hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội.

Thời gian chấp hành hình phạt của bản án trước được trừ vào thời gian chấp hành hình phạt chung.

Ví dụ: Năm 2021, A bị xét xử về tội trộm cắp tài sản, A đang chấp hành hình phạt tù thì cơ quan điều tra lại truy tố A về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra vào năm 2018.

Khi xét xử một người đang thụ án nhưng lại phạm tội mới

Ví dụ: A đang chấp hành án về tội đánh bạc, trong thời gian chấp hành án A đánh bạn trong tù, phạm tội cố ý gây thương tích.

=> Tòa án quyết định hình phạt đối với tội mới, sau đó tổng hợp với phần chưa tuyên của bản án trước rồi quyết định hình phạt chung theo quy tắc tổng hợp hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội.

Trong trường hợp một người phải chấp hành nhiều bản án đã có hiệu lực pháp luật thì chưa tổng hợp hình phạt của các bản án.

=> Chánh án Tòa án có thẩm quyền ra quyết định tổng hợp hình phạt của các bản án thuộc một trong hai trường hợp trên.

4. Cách tính ngày chấp hành án phạt tù.

Thời điểm bắt đầu tính ngày chấp hành án phạt tù là thời điểm được ghi trong bản án, quyết định có hiệu lực.